نشان، نشریه‌ی طراحی گرافیک ایران

عضو شبکه‌ی رسانه‌ای بین‌المللی دیزاین (آی .دی.ام.ان) ایکوگرادا

فارسی | English

نشان ۴۶و۴۷

پروژه

کتاب‭ ‬به‭ ‬مثابه‭ ‬بوم‭ ‬خام

علی‭ ‬بختیاری

«‬فکر‭ ‬می‌‌کنم‭ ‬کتاب‌دستی‌ها‭ ‬مهم‌تر‭ ‬و‭ ‬مهم‌تر‭ ‬بشوند‭. ‬امروزه‭ ‬اطلاعات‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬هر‭ ‬زمان‭ ‬دیگری‭ ‬امری‭ ‬بی‌دوام‭ ‬است‭.‬‮»‬‭ - ‬فرانتز‭ ‬کونیگ
این‭ ‬نوشته‭ ‬به‭ ‬بررسی‭ ‬تاریخی‭ ‬شکل‌گیری‭ ‬کتاب‌دستی‌ها‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬می‌‌پردازد‭ ‬و‭ ‬طبعاً‭ ‬به‭ ‬گزارش‭ ‬وضعیت‭ ‬امروز‭ ‬نمی‌رسد‭.‬
کتاب‌دستی‌ها‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬یک‭ ‬مدیوم‭ ‬هنری‭ ‬مدرن‭ ‬در‭ ‬عمل‭ ‬معنای‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬صنعتی‭ ‬شدن‭ ‬تولید‭ ‬کتاب‭ ‬پیدا‭ ‬کردند‭. ‬در‭ ‬ایران‭ ‬نیز‭ ‬با‭ ‬تولید‭ ‬انبوه‭ ‬کتاب‭ ‬از‭ ‬دوره‌ی‭ ‬چاپ‭ ‬سنگی‭ ‬و‭ ‬سربی،‭ ‬سنت‭ ‬کتاب‌سازی‭ ‬و‭ ‬مرقع‌کاری‭ ‬برای‭ ‬دربار‭ ‬و‭ ‬اشراف‭ ‬همچنان‭ ‬ادامه‭ ‬یافت،‭ ‬اما‭ ‬این‭ ‬سنت‭ ‬را‭ ‬نمی‌توان‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬کتاب‌دستی‭ ‬یعنی‭ ‬کتاب‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬مدیوم‭ ‬هنری‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفت؛‭ ‬چراکه‭ ‬رویکرد‭ ‬مفهومی‌‭ ‬هنرمند‭/‬نویسنده‭ ‬در‭ ‬گزینش‭ ‬رسانه‌اش‭ ‬کتاب‌دستی‭ ‬را‭ ‬می‌سازد‭. ‬واژه‌ی‭ ‬بوکنس‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬دهه‌ی‭ ‬1970‭ ‬به‭ ‬واژگان‭ ‬هنر‭ ‬معاصر‭ ‬اضافه‭ ‬شد،‭ ‬بیانگر‭ ‬ویژگی‌های‭ ‬ساختار‭ ‬فیزیکی‭ ‬و‭ ‬مفهومی‌‭ ‬کتاب‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬یک‭ ‬مدیوم‭ ‬هنری‭ ‬مانند‭ ‬نقاشی،‭ ‬مجسمه‭ ‬یا‭ ‬ویدئو‭ ‬است‭.‬‭ ‬بنابراین‭ ‬پیش‌فرض‭ ‬دسته‌بندی‭ ‬یک‭ ‬کتاب‭ ‬در‭ ‬طبقه‌ی‭ ‬کتاب‌دستی‌ها،‭ ‬وابسته‭ ‬به‭ ‬مناسبات‭ ‬تولید‭ ‬آن‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬سال‌های‭ ‬اخیر‭ ‬با‭ ‬ظهور‭ ‬فناوری‌های‭ ‬تازه،‭ ‬کارکرد‭ ‬اطلاع‌رسانی‭ ‬کتاب‌ها‭ ‬نیز‭ ‬محدودتر‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬عوامل‭ ‬بازنگری‭ ‬شکل‭ ‬تاریخی‭ ‬ـ‭ ‬فیزیکی‭ ‬کتاب‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬یک‭ ‬رسانه‌ی‭ ‬هنری‭ ‬است‭. ‬کتاب‌دستی‌ها‭ ‬معمولاً‭ ‬در‭ ‬دو‭ ‬قالب‭ ‬صحافیشده‭ ‬یا‭ ‬پوشه‭ ‬ارائه‭ ‬می‌شوند‭ بیشتر >

علی‭ ‬بختیاری

کیوريتور و محقق ­هنر مدرن و معاصر، برگزارکننده‌­ی نمایشگاه‌های گوناگون و مؤلف كتاب‌هاى مختلفی با موضوع هنر و طراحی گرافيک است؛ کتاب‌هایی چون «کارنامه، فرهنگ دیداری کودکان ایران»، «فريدون آوِ طراح» و «مجموعه آثار على‌اكبر صادقى». پروژه‌ی «اِى بى بوكنس» (اولين پروژه‌ی خاورميانه‌اى توليد كتاب دستى هنرمندان) را نيز در سال ٢٠١١ پايه‌گذارى كرد و با هنرمندانى مانند فريده لاشايى، پرويز تناولى، پروانه اعتمادى، على­‌اكبر صادقى و فرشید مثقالی همكارى كرده است. alibakhtiari85@gmail.com

یادداشت

و‭ ‬آن‭ ‬چه‭ ‬خود‭ ‬داشت

علیرضا مصطفی‌زاده ابراهیمی

> بیشتر

نظر‭ ‬ـ ‭ ‬۱

پنج‭ ‬شکل‭ ‬اصلی‭ ‬دیزاین‭ ‬در‭ ‬داستا‌ن‌گویی

محمدحسن‭ ‬شهسواری

> بیشتر

نظر‭ ‬ـ ۲

شکلِ‭ ‬خیال؛ مکالمه‌ی‭ ‬تصویر‭ ‬و‭ ‬تصوّر

یوریک‭ ‬کریم‌مسیحی

> بیشتر

نظر‭ ‬ـ ‭ ‬۳

درون‭ ‬یک‭ ‬شعر

روشنک کیقبادی

> بیشتر

طراحی‭ ‬امروز

هنر‭ ‬غیرقابل‌چشم‌پوشیِ‭ ‬طراحی‭ ‬جلد‭ ‬کتاب

سارا اسنایت

> بیشتر

رو‌به‌رو‭ ‬ـ ‭ ‬۱

وعده‌های‭ ‬عمل‭ ‬نشده؛ روبه‌رو‭ ‬با‭ ‬جنیفر‭ ‬استرلینگ

مجید عباسی

> بیشتر

رو‌به‭ ‬رو‭ ‬ـ‭ ‬۲

ادبیات،‭ ‬اجرا‭ ‬و‭ ‬دیزاین؛‭ ‬روبه‌رو‭ ‬با‭ ‬وارن‭ ‬لهرر

استیون هلر

> بیشتر

مرجع‭ ‬ـ ‭ ‬۱

غنای‭ ‬بصری‭ ‬در‭ ‬آثار‭ ‬آپولینر

وانینا پینتر

> بیشتر

مرجع‭ ‬ـ ‭ ‬۲

کریستین‭ ‬خروکسین‭:‬ استاد‭ ‬طراحی‭ ‬مجموعه‭ ‬‭‬کتاب‭‌‬‌ها

یِنس مولر

> بیشتر

مرجع‭ ‬ـ ‭ ‬۳

در‭ ‬میان‭ ‬رشته‌های‭ ‬گوناگون‭:‬ ادبیات‭ ‬و‭ ‬طراحی‭ ‬گرافیک

آیشه‌گُل ‌ایزر

> بیشتر

آرشیو‭ ‬ـ ‭ ‬۱

کتابِ‭ ‬کتاب‌ها؛ سرنوشت‌‭‬ها‭ ‬و‭ ‬جنبه‭‬‌های‭ ‬مختلف‭ ‬آرت‭ ‬بوک

اُولگا سِوِرینا

> بیشتر

آرشیو‭ ‬ـ ‭ ‬۲

آتش‌بازی‌های‭ ‬کلامی‭ ‬ـ‭ ‬دیداری‭ ‬یا‭ ‬پیامی‭ ‬زیبایی‌شناسانه؟ نگاهی‭ ‬به‭ ‬شعر‭ ‬کانکریت

فوآد‭ ‬فراهانی

> بیشتر

آرشیو‭ ‬ـ ‭ ‬۳

مشق‭ ‬روز؛ در‭ ‬فضیلت‭ ‬نگریستن

یوریک‭ ‬کریم‌مسیحی

> بیشتر

آرشیو‭ ‬ـ ‭ ‬۴

شعر‭ ‬بر‭ ‬باطله

آریا کسایی

> بیشتر

گوناگون

حروف «حقیقی‮»‬

بُرنا‭ ‬ایزدپناه

> بیشتر

گالری

خانه‌ام‭ ‬ابری‭ ‬است؛ طراحی‌های‭ ‬فرشید‭ ‬مثقالی‭ ‬برای‭ ‬شعرهای‭ ‬نیما‭ ‬یوشیج

علی‭ ‬بختیاری

> بیشتر